ભગવાન મહાવીરના 5 સિદ્ધાંત
ભગવાન મહાવીર જૈન ધર્મના 24મા તીર્થંકર છે. તેમણે માનવ કલ્યાણ અને જીવનમાં સફળતા માટે તે પાંચ સિદ્ધાંતો કહ્યા છે, તેને પંચશીલ સિદ્ધાંતો કહેવાય છે. મહાવીર સ્વામી માનતા હતા કે જે આ 5 સિદ્ધાંતોને અપનાવે છે તે દરેક પગલા પર સફળતા મેળવે છે અને અંતે મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે.
- સત્ય – ભગવાન મહાવીરનો આ સિદ્ધાંત આપણને સાચા માર્ગ પર જાણવાનું શીખવે છે. જે માર્ગમાં સત્યનો પાયો નાખવામાં આવે છે ત્યાં અમુક અવરોધો અવશ્ય આવે છે, પરંતુ સત્યનો હાથ પકડી રાખશો તો ખડકાળ માર્ગ પણ પાર થઈ જશે. અંતે, જીત તમારી જ થશે. સત્ય એ જ સાચું તત્વ છે.
- અહિંસા – જૈન ધર્મમાં અહિંસા એ મૂળભૂત સિદ્ધાંત છે, મહાવીર સ્વામીના મતે ‘અહિંસા એ પરમ ધર્મ છે’. તેઓ કહે છે કે આ દુનિયાના તમામ મનુષ્યો અને જીવો પર હિંસા ન કરો. તેમને શારિરીક રીતે દુઃખ ન આપો કે કોઈનું ખરાબ ન વિચારો. જેઓ અહિંસા અપનાવે છે તે દરેક જગ્યાએ સફળ થાય છે.
- અપરિગ્રહ – અપરિગ્રહનો અર્થ છે કોઈપણ વસ્તુ અથવા પ્રાણી પ્રત્યે વધુ પડતી આસક્તિ. મહાવીર સ્વામીજીનો આ સિદ્ધાંત જણાવે છે કે સજીવ કે નિર્જીવ વસ્તુઓ પ્રત્યેની આસક્તિ એ મનુષ્યના દુ:ખનું સૌથી મોટું કારણ છે. ભગવાન મહાવીર કહે છે કે વસ્તુઓની પ્રાપ્યતા કે ન મળવાની બંને પરિસ્થિતિમાં સમાન અભિગમ હોવો જોઈએ. વસ્તુઓ અને મનુષ્યો પ્રત્યે અતિશય આસક્તિ વ્યક્તિને લક્ષ્યથી વિચલિત કરે છે.
- અચૌર્ય (અસ્તેય) – તેનો અર્થ છે અન્યની વસ્તુઓ તેમની પરવાનગી વિના લેવી (ચોરી કરવી) નહીં. અહીં ચોરીનો અર્થ માત્ર ભૌતિક વસ્તુઓની ચોરી જ નથી, પણ અન્ય પ્રત્યે ખરાબ વિચારો (ઇરાદાઓ) રાખવાનો પણ છે. ‘હું’ની ભાવના ક્યારેય ન રાખવી. ‘આપણે’ની ભાવના ધરાવનાર વ્યક્તિ ઊંચાઈએ પહોંચે છે અને ભગવાન પણ આવા લોકોને મદદ કરે છે.
- બ્રહ્મચર્ય – મહાવીર સ્વામીજીના આ સિદ્ધાંતનો અર્થ અપરિણીત રહેવું એવો નથી. તેનો અર્થ એ છે કે વ્યક્તિએ પોતાની અંદર છુપાયેલા બ્રહ્મને ઓળખવું જોઈએ. આ માટે પોતાની જાતને સમય આપવો જરૂરી છે. તેઓ કહેતા કે બ્રહ્મચર્ય એ શ્રેષ્ઠ તપ, નિયમો, જ્ઞાન, તત્વજ્ઞાન, ચારિત્ર્ય, આત્મસંયમ અને નમ્રતાનું મૂળ છે.
મહાવીર જયંતિ પર કેવી રીતે કરવામાં આવે છે પૂજા?
જૈન ધર્મ માને છે કે 12 વર્ષની કઠોર મૌન તપસ્યા બાદ ભગવાન મહાવીરે તેમની ઇન્દ્રિયો પર વિજય મેળવ્યો. ઉગ્ર, નિર્ભય, સહનશીલ અને અહિંસક હોવાને કારણે તેમનું નામ મહાવીર રાખવામાં આવ્યું. 72 વર્ષની વયે તેમણે પાવાપુરીમાંથી મોક્ષ મેળવ્યો હતો. મહાવીર જયંતિના દિવસે જૈન ધર્મના લોકો પ્રભાતફેરી, વિધિ, શોભાયાત્રા કાઢે છે અને ત્યારબાદ મહાવીરજીની મૂર્તિને સોના-ચાંદીના કલશનો અભિષેક કરવામાં આવે છે. આ દરમિયાન જૈન સંપ્રદાયના ગુરુ ભગવાન મહાવીરના ઉપદેશો જણાવે છે અને તેનું પાલન કરવાનું શીખવવામાં આવે છે.
ગુર્જરભૂમિની ફ્રી ઈ-કોપી દર રવિવારે રેગ્યુલર મેળવવા નીચે આપેલ લીંક પર ક્લિક કરો અને જોડાઓ ગુર્જરભૂમિના whatsapp કમ્યુનિટીમાં. Join Gurjarbhoomi’s What’s app Community for regular updates by clicking d link given below… https://chat.whatsapp.com/J2Pyen7MSE00ByfO4abrG1
