બદ્રીનાથ ધામમાં કોઈ પણ શંખ ન ફૂંકવા પાછળની ધાર્મિક માન્યતા એ છે કે બદ્રીનાથ ધામમાં દેવી લક્ષ્મી તુલસીના રૂપમાં ધ્યાન કરી રહી હતી. જ્યારે તે ધ્યાન કરી રહી હતી, તે જ સમયે ભગવાન વિષ્ણુએ શંખચૂર્ણ નામના રાક્ષસનો વધ કર્યો. હિંદુ ધર્મમાં કોઈ પણ શુભ કાર્યની શરૂઆતમાં કે અંતમાં શંખ ફૂંકવામાં આવે છે, પરંતુ ભગવાન વિષ્ણુએ શંખચૂરણના વધ બાદ શંખ ફૂંક્યો ન હતો, એમ વિચારીને કે તુલસીના રૂપમાં ધ્યાન કરી રહેલા દેવી લક્ષ્મીની એકાગ્રતામાં પરેશાન થઈ શકે છે. આ વાતને ધ્યાનમાં રાખીને આજે પણ બદ્રીનાથ ધામમાં શંખ ફૂંકવામાં આવતો નથી.
કારણ પણ એક રાક્ષસ સાથે સંબંધિત છે
બીજી દંતકથા પ્રચલિત છે કે હિમાલયના પ્રદેશમાં રાક્ષસોનો મોટો આતંક હતો. તેઓ સમગ્ર વિસ્તારમાં ઉગ્ર તોફાન મચાવતા હતા. તેના કારણે ઋષિ મુનિ મંદિરમાં ભગવાનની પૂજા પણ ન કરી શક્યા. એટલું જ નહીં, ઋષિ મુનિ તેમના આશ્રમોમાં પણ સાંજના સમયે ધ્યાન કરી શકતા ન હતા. રાક્ષસો ઋષિ-મુનિઓને પોતાનો ખોરાક બનાવતા હતા. આ બધું જોઈને અગસ્ત્ય ઋષિએ માતા ભગવતી સમક્ષ મદદ માટે પ્રાર્થના કરી. આ પછી માતા ભગવતી કુષ્માંડા દેવીના રૂપમાં પ્રગટ થયા અને પોતાના ત્રિશૂળ અને ખંજરથી તમામ રાક્ષસોનો નાશ કરવા લાગ્યા.
જ્યારે માતા ભગવતી રાક્ષસોનો સંહાર કરી રહ્યા હતા ત્યારે બે રાક્ષસો અતાપી અને વાતાપી ભાગી ગયા. રાક્ષસ અતાપીએ મંદાકિની નદીમાં શરણ લઈને પોતાનો જીવ બચાવ્યો. તે જ સમયે, રાક્ષસ વાતાપી બદ્રીનાથ મંદિરમાં રાખવામાં આવેલા શંખની અંદર સંતાઈ ગયો. એવી માન્યતા છે કે શંખ વગાડવામાં આવે તો વાતાપી રાક્ષસ બહાર આવશે. તેથી જ આજે પણ ત્યાં શંખ ફૂંકવામાં આવતો નથી.
આ વૈજ્ઞાનિક અને કુદરતી કારણો છે
બદ્રીનાથ ધામમાં હિમવર્ષાના સમયે સમગ્ર બદ્રી વિસ્તાર બરફની સફેદ ચાદરથી ઢંકાઈ જાય છે. વૈજ્ઞાનિકોના મતે જો બદ્રી વિસ્તારમાં શંખ ફૂંકવામાં આવે તો તેનો અવાજ બરફ સાથે અથડાશે અને પડઘો પેદા કરશે. જેના કારણે બરફની વિશાળ ચાદરમાં તિરાડ પડવાની સંભાવના છે. આટલું જ નહીં જો રેઝોનન્સના કારણે બરફની ચાદરમાં ઊંડી તિરાડ પડી જાય તો બરફનું તોફાન પણ આવી શકે છે. જો આવું થાય તો પર્યાવરણને પણ નુકસાન થઈ શકે છે. શંખનો પડઘો પણ ભૂસ્ખલનનું જોખમ ઊભું કરી શકે છે. આ તમામ બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને બદ્રીધામમાં શંખ ફૂંકવામાં આવતો નથી.
ગુર્જરભૂમિની ફ્રી ઈ-કોપી દર રવિવારે રેગ્યુલર મેળવવા નીચે આપેલ લીંક પર ક્લિક કરો અને જોડાઓ ગુર્જરભૂમિના whatsapp ગ્રુપમાં. Join Gurjarbhoomi’s what’s app group for regular updates by clicking d link given below… https://chat.whatsapp.com/IXcUoVk6Gzl8s63Vth5t0w
